این برنامه در راستای مصوبات جلسه های ۱۲۷ و ۱۲۸ سال ۱۳۶۶ شورای انقلاب فرهنگی در جهت حمایت از نخبگان تدوین شده است.
دوره پزشک پژوهشگر بالاترین فرصت تحصیلی آموزش عالی در وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی بوده که به پزشکان و دندانپزشکان برتر تعلق می گیرد تا علاوه بر آموزش
بالینی در مقاطع تخصص/فوق تخصص/فلوشیپ، آموزش تحقیقاتی نیز دریافت کرده و مدرک
Ph.D. را نیز اخذ نمایند. پزشک
پژوهشگر به پزشک متخصص بالینی اطلاق می شود که به طور متوسط حداقل ٪۵۰ از وقت خود را صرف تحقیق نماید. در این آیین نامه به منظور
رعایت اختصار به تمام دانشگاه ها، مؤسسات آموزش عالی و مراکز آموزشی و پژوهشی
دارای مجوز از شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی که در زمینه تحصیلات تکمیلی
فعالیت دارند "مؤسسه"، به داوطلبان شرکت در دوره پزشک پژوهشگر
"دستیار" و به شورای راهبردی گسترش ظرفیت تحقیقات علوم پزشکی
"شورا" اطلاق می گردد. هیچگونه محدودیتی در نوع استخدام (پژوهشی،
آموزشی، و یا درمانی) برای فارغ التحصیلان دوره پزشک پژوهشگر در دانشگاه ها و
مراکز آموزش عالی وجود ندارد.
هدف از ایجاد دوره پزشک پژوهشگر، کمک به رشد حرفه ای پزشکان و
دندانپزشکان نخبه کشور و کاستن از روند مهاجرت نخبگان به خارج از کشور است تا ضمن
کسب مهارت های تخصصی و یا فوق تخصص/فلوشیپ در یک رشته بالینی، در یک زمینه خاص
تحقیقاتی مربوط به رشته بالینی خود نیز آموزش دیده و به کسب مدرک
PhD علاوه بر مدرک تخصص یا فوق
تخصص/فلوشیپ نیز نائل آیند. امید آنستکه دانش آموختگان این دوره با در دست گرفتن
رهبری پژوهش، نوآوری، آموزش و توسعه روش های نوین پزشکی در دانشگاه ها و همچنین پل
زدن بین علوم پایه و کاربردی گام های مهمی در جهت خودکفایی کشور، حل مشکلات سلامت،
توسعه پایدار، گسترش مرزهای دانش و ارتقاء سطح کیفی دانشگاه ها بردارند. پشتوانه
تاسیس این فرصت آموزشی- تحقیقاتی، تجربیات منتشر شده از دوره های مشابه در کشورهای
اروپایی و آمریکا و نیاز مبرم دانشگاه های کشور برای رسیدن به استاندارد های جهانی
است. مطالعات متعدد و تجربه کشورهای پیشرفته حاکی از آن است که پزشکان متخصصی که
فعالیت تحقیقاتی می کنند از توانایی و بینش ویژه ای در حل مشکلات سلامت و تبدیل
علوم پایه به علوم کاربردی برخوردارند. بعلاوه آموزش پزشک پژوهشگر از لحاظ اقتصادی
و اجتماعی نیز نقش بسزایی در جامعه دارد. لذا برای اجرایی کردن اهداف فوق هرساله
به تعداد معدودی از پزشکان/دندانپزشکان برتر امکان پژوهش و آموزش بالینی توأم در
موسسات علمی برتر کشور داده می شود. محور اصلی فعالیت های دوره پزشک پژوهشگر، کسب
دانش و مهارت های بالینی و پژوهشی بطور همزمان و هدفمند در یک حیطه خاص از علم
پزشکی است.
ظرفیت هر ساله جذب برای دوره پزشک پژوهشگر توسط شورا و براساس
نیاز کشور و توانایی علمی دانشگاه و یا مرکز میزبان تعیین می شود، این ظرفیت همیشه
کمتر از ٪۲.۵ ظرفیت کل دستیاران در رشته محل (با گرد ریاضی) در آن سال
خواهد بود. پذیرش دستیاران این دوره در قالب ظرفیت استعدادهای درخشان و یا مازاد
بر ظرفیت ورودی دوره های تخصصی یا فوق تخصصی در دانشگاههای کشور خواهند بود.
شرکت در برنامه پزشک پژوهشگر برای دانشگاه ها کاملا ً‌اختیاری
است و دانشگاهها الزامی برای شرکت در این طرح ندارند. دوره پزشک پژوهشگر مقطع جدید
دانشگاهی نبوده و کاریکولوم آموزشی آن عملا ترکیبی از محتوای دوره تخصصی یا فوق
تخصص/فلوشیپ بالینی به علاوه دوره researchby PhD است.
کلیه قوانین حاکم بر آموزش دوره تخصص و یا فوق تخصص/فلوشیپ
های بالینی و همچنین دوره PhD by research در دوره پزشک پژوهشگر نیز اعمال می شود مگر آنکه در این آئین
نامه بصورت دیگری آمده باشد.
مشمولان طرح نیروی انسانی در صورتیکه مفاد ماده ۶ از این آیین نامه را داشته و در دوره پزشک پژوهشگر پذیرفته
شوند، در هر مقطعی از طرح که باشند می توانند از طرح نیروی انسانی ترخیص شده و
برای شروع دوره پزشک پژوهشگر ثبت نام نمایند. طول دوره بر اساس دوره آموزشی دستیار
و با تایید دبیرخانه "شورا" تعیین می گردد. این دوره حداکثر ۸ سال بوده و معمولا شامل دوره تخصص، فوق تخصص/فلوشیپ + ۳ سال محاسبه می گردد.
برنامه آموزش بالینی و تحقیقاتی به موازات یکدیگر توسط رییس
مرکز تحقیقات میزبان، و مدیر گروه بالینی دانشگاه میزبان و با کمک دبیرخانه شورا
تعیین می گردد.
طول مدت دوره در شرایط خاص (بیماری، زایمان و وقایع غیر قابل
پیش بینی)، به تشخیص "شورا" تا ۱ سال
قابل تمدید می باشد.
زمان مصاحبه دوره پزشک پژوهشگر پس از اعلام نتایج آزمون
دستیاری، حداکثر تا دو ماه پس از شروع دوره سایر دستیاران هر سال خواهد بود.
دستیار موظف است حداکثر تا پایان شهریور هر سال یک گزارش ۱۰۰۰ کلمه ای از پیشرفت کار خود به دبیرخانه "شورا"
ارسال کند. دبیرخانه می باید حداکثر ظرف مدت یک ماه از ارسال گزارش نظر خود را
بصورت مثبت (ادامه دوره)، منفی (اخراج از دوره) و یا مشروط (ادامه دوره با شروط
ویژه) اعلام دارد. دوبار مشروط شدن دستیار می تواند با نظر "شورا" به
اخراج او از دوره گردد. دستیاران دوره پزشک پژوهشگر همچون دیگر دستیاران هر ساله
در امتحان ارتقاء شرکت می کنند، اما حداقل نمره قبولی آنان بر اساس میزان آموزش
بالینی که تا زمان امتحان دریافت کرده اند، وفق مصوبات شورای آموزش پزشکی تراز می
گردد (حداکثر هر دو سال یک بار باید در یک ازمون ارتقا نمره کف قبولی مربوط به سال
متناظر را کسب نمایند.(
دستیاران دوره پزشک پژوهشگر برای فارغ التحصیلی از دوره ملزم
به دریافت مدرک بورد تخصص/فوق تخصص/فلوشیپ می باشند در غیر اینصورت مدرک گواهینامه
نیز به ایشان ارائه نخواهد شد.
پیشرفت رضایت بخش دستیار منوط به گذراندن موفقیت آمیز مراحل
آموزشی و پژوهشی، شامل امتحان ارتقا، کسب مهارت های بالینی و تحقیقاتی، چاپ
مقالات، و گزارش سالانه دستیار و نظر استاد راهنما می باشد.
دستیار می تواند مجموعا حد اکثر ۲۵% از دوره خود را به پیشنهاد مرکز تحقیقات میزبان و تایید
"شورا" در خارج از کشور طی نماید.
دستیارانی که در هنگام پذیرش در دوره پزشک پژوهشگر از موسسات
علمی خارج از کشور بورس تحصیلی دریافت کرده باشند و یا در حال تحصیل در این مراکز
باشند می توانند طرح تحقیقاتی خود را با همکاری موسسه خارجی انجام دهند.
·
محور اصلی فعالیت های برنامه پزشک پژوهشگر، کسب دانش و مهارت های
بالینی و پژوهشی بطور همزمان و هدفمند در یک حیطه خاص از علم پزشکی است.
·
برنامه پزشک پژوهشگر مقطع جدید دانشگاهی نبوده و کاریکولوم آموزشی آن
عملا ترکیبی از محتوای دوره تخصصی یا فوق تخصص/فلوشیپ بالینی به علاوه دوره PhD by Research است.
·
کلیه قوانین حاکم بر آموزش دوره تخصص و یا فوق تخصص/فلوشیپ های
بالینی و همچنین دوره PhD by research در برنامه پزشک پژوهشگر نیز
اعمال می شود مگر آنکه در این آئین نامه بصورت دیگری آمده باشد.
·
پذیرش دستیاران این برنامه در قالب ظرفیت استعدادهای درخشان و یا
مازاد بر ظرفیت ورودی دوره های تخصصی یا فوق تخصصی در دانشگاه های کشور خواهد بود.
·
شرکت در برنامه پزشک پژوهشگر برای دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کاملا
ً‌اختیاری است.
·
هیچگونه محدودیتی در نوع استخدام (پژوهشی، آموزشی، و یا درمانی) برای
فارغ التحصیلان برنامه پزشک پژوهشگر در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی وجود ندارد.
برنامه آموزشی و تحقیقاتی
برنامه آموزش و تحقیق دستیار می باید در چهارچوب
مصوبات معاونت آموزشی و معاونت تحقیقات و فنآوری و با هماهنگی میان رئیس مرکز
تحقیقاتی میزبان و مدیر گروه بالینی مربوطه تنظیم شده و در ابتدای هر سال تحصیلی
به دبیرخانه "شورا" اعلام می گردد. اصول کلی برنامه عبارتند از:
·
در سال اول دستیار ۹ واحد عمومی را با نظر استاد
راهنما (از لحاظ ترتیب و زمان گذراندن این واحد ها) می گذراند. این واحدها
عبارتند: از آمار زیستی و اپیدمیولوژی (۲ واحد)، روش تحقیق (۲واحد)، اخلاق در پژوهش (Ethics) (۱ واحد)، مستند سازی و گزارش نویسی (Documentation and Report Writing) و نگارش مقاله (Scientific Writing) و نگارش پروپوزال (۲ واحد)، مهارتهای ارتباطی (Communication Skill) (2 واحد)
·
واحدهای آموزشی اختصاصی بر اساس نیاز دستیار و با نظر استاد راهنما (۹ واحد) در طول برنامه گذرانده می
شود.
·
الزامیست که تعداد مقالات علمی دستیار در طول برنامه، معادل سال های
آموزش و در مجلات اندکس شده ISI با impact
2factor> بوده و حداقل در نیمی از این
مقالات به عنوان نویسنده اول باشد.
·
نظارت مستقیم بر کلیه امور آموزشی و پژوهشی دستیاران به عهده دانشکده
پزشکی/دندانپزشکی میزبان می باشد.
·
در برنامه ریزی مدیر گروه بالینی باید اطمینان حاصل کند که کلیه مفاد
کاریکولوم رشته تخصصی/فوق تخصصی مربوطه در طول دوره دستیاری تکمیل می گردد.
تسهیلات
·
پذیرفته شدگان بطور خودکار در فهرست بنیاد ملی نخبگان قرار گرفته و
از مزایای مربوط به دوره سربازی، وام مسکن، وام ازدواج و غیره استفاده خواهند کرد.
·
دستیاران می توانند با تایید دبیرخانه "شورا" حداکثر 25%
از دوره خود را در مراکز علمی برجسته دنیا بگذرانند.
·
کلیه هزینه های مربوط به دوره پزشک پژوهشگر همچون بودجه تحقیقاتی،
سفر، آموزش در خارج از کشور، حقوق ماهانه و غیره بر اساس توافقنامه موجود میان
وزارت بهداشت و معاونت علمی ریاست جمهوری تامین شده و بودجه مذکور مستقیما هر 6
ماه به حساب مرکز تحقیقاتی میزبان واریز می گردد.
·
دستیاران هزینه حداکثر سالانه 1 سفر خارج از کشور جهت شرکت در
کنفرانس های معتبر بین المللی (در صورت ارایه مقاله) را دریافت می کنند.
·
دستیاران در طول دوره ماهانه معادل حقوق و مزایای مربی یا استادیار
تمام وقت جغرافیایی (در صورت داشتن PhD یا بورد تخصصی) از مرکز تحقیقاتی دانشگاه میزبان
دریافت می کنند
·
10% از کل بودجه تحقیقاتی از طریق مرکز تحقیقاتی میزبان در اختیار مدیر
گروه بالینی میزبان قرار داده شده تا در جهت ارتقا کمیت و کیفیت آموزش هزینه شود.
·
وزارت بهداشت تسهیلات ویژه ای جهت جذب و نگه داشتن فارغ التحصیلان
دوره پزشک پژوهشگر در دانشگاه ها و مراکز علمی کشور (همچون انجام کلیه تعهدات،
شامل طرح نیروی انسانی پس از فارغ التحصیلی) ایجاد می کند.
·
طول دوره پزشک پژوهشگر بعنوان سوابق علمی جهت ارتقا رتبه دانشگاهی به
شمار می آید. کلیه تعهدات خدمت پذیرفته شدگان دوره پزشک پژوهشگر (شامل طرح نیروی
انسانی) پس از فارغ التحصیلی آنان از دوره پزشک پژوهشگر و در دانشگاه ها و یا
مراکز تحقیقاتی کشور بعنوان اعضای هیات علمی انجام می پذیرد. متعهدان به سازمانهای
غیر از وزارت بهداشت (همچون وزارت نفت، تامین اجتماعی، وزارت دفاع و امثالهم) ملزم
به ارائه موافقت این سازمان ها برای ورود به دوره پزشک پژوهشگر می باشند.
شرایط ورود به برنامه پزشک پژوهشگر
داوطلبان بر اساس توانایی های بالقوه در رهبری (leadership)،
تحقیق، آموزش، نوآوری (innovation)، تفکر
انتقادی و تحلیلی (analytic and critical thinking)، بصیرت علمی (vision)، کیفیت
و کمیت بازده تحقیقاتی، علاقه و تعهد ملی، نیاز دانشگاه و مراکز تحقیقاتی، کیفیت
پروژه مورد نظر، و امکانات موجود برگزیده می شوند. لذا احراز شرایط زیر در داوطلب
ضروری است:
·
دارا بودن شرایط عمومی ورود به آموزش عالی،
·
دارا بودن دانشنامه دکتری حرفه ای پزشکی/دندانپزشکی از یکی از
دانشگاه های معتبر داخل یا خارج کشور که به تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش
پزشکی رسیده باشد،
·
حداقل معدل ۱۶ در دوره دکترای حرفه ای
پزشکی/دندانپزشکی،
·
شرکت در امتحان ورودی دستیاری تخصصی و یا فوق تخصصی/فلوشیپ و کسب
حداقل ٪۹۰ حدنصاب رشته-محل،
·
کسب حداقل ۵ امتیاز برجستگی علمی - تحقیقاتی
به صورت زیر:
o دارا بودن مدال المپیاد علمی
دانش آموزی در رشته های شیمی، فیزیک، زیست شناسی، ریاضیات، و یا کامپیوتر (طلا=۳ امتیاز، نقره=۲ امتیاز، برنز=۱ امتیاز).
o دارا بودن مقالات تحقیقاتی به
طوریکه برای هر ۱ واحد Impact
Factor مجله ۱ امتیاز داده می شود (سهم هر یک از نویسندگان مقاله بر
o اساس قوانین ارتقا اعضای هیات
علمی محاسبه می شود). مقالات چاپ شده در مجلاتی که IF کمتر از ۱ دارند، گزارش مورد بالینی، و
اظهار نظرهای شخصی چاپ شده محاسبه نمی گردد.
o دارا بودن اختراع ثبت شده با patent بین المللی (USA/EU) (2 امتیاز)
o دارا بودن مدرک BA/BSc یا معادل آن (1 امتیاز).
o دارا بودن مدرک MPhil/MSc/MPH یا معادل آن (2 امتیاز).
o دارا بودن مدرک MD-PhD ( 3 امتیاز)
·
حداکثر سن ۳۰ سال تمام برای افراد بدون تخصص
بالینی و ۳۵ سال تمام برای متخصصین یا
دستیاران بالینی دوره تخصصی/ فوق تخصصی/ فلوشیپ و یا دارندگان مدرکPhD می باشد. داوطلبان تا سقف ۴۰ سال تمام نیز قابل پذیرش می باشند به شرط آنکه به ازای هر سال سن
اضافه، حداقل یک امتیاز اضافه بر آنچه در بند ۵ ماده ۳ آمده است، کسب نماید.
·
موفقیت در آزمون زبان انگلیسی مطابق با مصوبات شورایعالی برنامه ریزی
علوم پزشکی در خصوص پذیرش دانشجویانPhD by Research ،
·
تحصیل در برنامه پزشک پژوهشگر تمام وقت می باشد، بنابر این هرگونه
اشتغالی به هر صورت و در هر کجا در طول برنامه پزشک پژوهشگر برای این دستیاران
ممنوع است.
·
موفقیت در مصاحبه ساختارمند (structured
interview). مصاحبه ساختارمند مصاحبه ای است
که در آن همه داوطلبان به یک مجموعه سوال ثابت پاسخ می گویند. مصاحبه کنندگان به
پاسخ های داده شده هر داوطلب نمره می دهند و نهایتاً معدل کل برای هر داوطلب
محاسبه شده و رتبه بندی انجام و بهترین افراد بر اساس رای نهایی اعضای کمیته
مصاحبه کننده انتخاب می گردند. مجموعه سوالات می باید در ابتدای جلسه مصاحبه مورد
تایید اکثریت اعضای کمیته مصاحبه کننده قرارگیرد.
·
تبصره 1: داوطلبانی که دارای هر دو مدرکMD و PhD هستند و در صورتی که شرایط مذکور
در ماده ۳ را دارند می توانند وارد دوره
آموزش تخصصی در چهارچوب برنامه پزشک پژوهشگر شوند و به مدرک تخصص بالینی در رشته
ای که قبول شده اند نیز نائل آیند. همچنین داوطلبانی که دارای یکی از بوردهای تخصص
بالینی هستند، در صورتیکه شرایط مذکور در ماده ۳ را دارند می توانند وارد دوره فوق تخصصی/فلوشیپ در چهارچوب برنامه
پزشک پژوهشگر شوند و علاوه بر مدرک فوق تخصصی/فلوشیپ، به مدرک PhD نیز نائل آیند.
·
تبصره 2: مشمولان طرح نیروی انسانی در صورتیکه مفاد ماده ۳ از این آیین نامه را داشته و در
برنامه پزشک پژوهشگر پذیرفته شوند، در هر مقطعی از طرح که باشند می توانند با
رعایت قوانین و مقررات مربوطه، از طرح نیروی انسانی ترخیص شده و برای شروع برنامه
پزشک پژوهشگر ثبت نام نمایند.
·
تبصره 3: اعضای هیات علمی با مرتبه استادیار/ مربی در مراکز تحقیقاتی
و دانشگاه ها در صورت احراز شرایط ورود به برنامه پزشک پژوهشگر (ماده ۳) و کسب مرخصی آموزشی از موسسه
کارفرما وفق قوانین و مقررات مربوطه، می توانند در این برنامه شرکت نمایند.
داوطلبین بورسیه مؤسسات غیر دولتی و
شعب بین الملل دانشگاهها
به منظور تحقق ارتباط دانشگاه و با مراکز علمی غیر
دولتی در جهت دستیابی به اهداف سند چشم انداز جمهوری اسلامی در برنامه پنجم توسعه،
مراکز مجری برنامه های پزشک پژوهشگر می توانند پس از تصویب در "شورا"،
به تعداد کل پذیرش خود اضافه نمایند، منوط به اینکه دستیاران مازاد به صورت بورس
کامل مؤسسات خصوصی و یا داوطلبان خارج از کشور پذیرش شوند. این پذیرش مازاد نباید
هیچگونه هزینه ای بر دوش موسسات دولتی و دانشگاه ها بگذارد. طبعا این دسته از
داوطلبان باید شرایط ورود به برنامه را همچون دیگر متقاضیان پزشک پژوهشگر دارا
باشند.
سایر مقررات
·
کلیهی واحدهای زیر مجموعه وزارت بهداشت موظف هستند در صورت راه
اندازی برنامه پزشک پژوهشگر در دانشگاه مربوطه کمال همکاری را در حمایت از پذیرفته
شدگان برنامه پزشک پژوهشگر به عمل آورند. در غیر این صورت، دبیرخانه
"شورا" می تواند جهت کمک به حل مشکل رأسا اقدام نماید.
·
تغییر مرکز میزبان، طرح تحقیقاتی و استاد راهنما بر اساس تقاضای کتبی
دستیار، در صورت وجود دلیل موجه (عدم وجود استاد راهنما، امکانات لازم و یا تخطی
موسسه میزبان از برنامه آموزشی تحقیقاتی) با تایید دبیرخانه "شورا" و
تصویب کمیسیون موارد خاص شورای آموزش پزشکی و تخصصی فقط برای یک بار در طول برنامه
امکان پذیر است.
·
دستیار می تواند حداکثر 25% از برنامه خود را جهت تحقیق و یا آموزش
بالینی با تایید استاد راهنمای اول و دبیرخانه "شورا" در موسسات دیگر
علمی در داخل و یا خارج از کشور طی کند.
·
مدرکPh.D. / فوق تخصص/ فلوشیپ بر اساس عناوین
رشته های مصوب شورایعالی برنامه ریزی علوم پزشکی کشور ارزشیابی می شوند. در
صورتیکه مدرک مورد تقاضای دستیار در کشور وجود نداشته باشد و یا ظرفیت پذیرش آن در
کشور کافی نباشد، دستیار می تواند با تایید دبیرخانه "شورا" برنامه
مربوطه (حداکثر تا ۲۴ ماه) را در خارج از کشور گذرانده
و مدرک مربوطه را دریافت دارد.
·
در صورتیکه دستیار برنامه پزشک پژوهشگر در زمان ورود به برنامه، در
حال گذراندن دوره تخصص/فوق تخصص/فلوشیپ بالینی باشد، می تواند بدون حق تغییر
رشته-محل به برنامه پزشک پژوهشگر منتقل شده و از مزایای این برنامه نیز استفاده
کند.
·
تبصره 1- بطور معمول اخذ مرخصی تحصیلی در نیم سال اول تحصیلی مجاز
نیست اما در موارد استثنایی با درخواست رئیس مرکز تحقیقات و تایید دبیرخانه
"شورا" امکان پذیر است.
·
تبصره 2- مدت مرخصی تحصیلی بر اساس قوانین دستیاری و جزو سنوات
تحصیلی دستیار محسوب می شود.